Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) là một trường phái triết học được phát triển ở Hy Lạp cổ đại, bắt đầu từ thế kỷ 3 trước Công nguyên. Các triết gia khắc kỷ tin rằng hạnh phúc và bình an nội tâm có thể đạt được thông qua việc sống hòa hợp với lý trí, chấp nhận những điều không thể kiểm soát và kiểm soát cảm xúc. Chủ nghĩa khắc kỷ chú trọng vào việc phát triển phẩm hạnh, lý trí và sự tự chủ.

Các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa khắc kỷ:

• Chấp nhận những điều không thể kiểm soát:
  • Khắc kỷ dạy rằng chúng ta không thể kiểm soát tất cả các sự kiện trong cuộc sống, nhưng chúng ta có thể kiểm soát cách phản ứng của mình đối với chúng. Sự an yên đến từ việc chấp nhận những gì không thể thay đổi.
• Tự chủ và kiểm soát cảm xúc:
  • Các triết gia khắc kỷ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát cảm xúc và hành động của mình. Họ tin rằng cảm xúc tiêu cực (như giận dữ, lo lắng, tham lam) thường là kết quả của sự thiếu hiểu biết hoặc nhận thức sai lệch về thực tế.
• Phân biệt giữa những gì trong tầm kiểm soát và không trong tầm kiểm soát:
  • Khắc kỷ cho rằng chúng ta nên tập trung vào những điều chúng ta có thể kiểm soát, như thái độ, hành động và quyết định của bản thân, và không lo lắng về những điều ngoài tầm kiểm soát, như hành động của người khác hay hoàn cảnh bên ngoài.
• Sống đúng đắn theo lý trí và đức hạnh:
  • Khắc kỷ nhấn mạnh sự phát triển đức hạnh và sống theo lý trí. Đối với các triết gia khắc kỷ, điều quan trọng nhất là sống một cuộc đời có phẩm hạnh, công bằng, và không bị chi phối bởi những cám dỗ vật chất hay cảm xúc tiêu cực.
• Sống hòa hợp với tự nhiên:
  • Chủ nghĩa khắc kỷ tin rằng con người nên sống hòa hợp với tự nhiên và lý trí vũ trụ, hiểu rõ vị trí của mình trong thế giới và chấp nhận sự vận hành của vũ trụ.

Vì sao Trading là trò chơi không thể kiểm soát?

Trong thế giới tài chính, trading (giao dịch) là một trò chơi đầy biến động, nơi không ai có thể kiểm soát hoàn toàn kết quả. Mọi trader, dù giàu kinh nghiệm hay mới bắt đầu, đều phải đối mặt với sự bất định của thị trường. Điều này khiến nhiều người cảm thấy áp lực, lo lắng và đôi khi bị cuốn vào những cảm xúc tiêu cực. Nhưng nếu nhìn qua lăng kính của chủ nghĩa khắc kỷ, ta có thể tìm thấy một cách tiếp cận giúp kiểm soát tâm lý và đưa ra quyết định tốt hơn trong trading.

• Chấp nhận những điều không thể kiểm soát: Thay vì cố gắng kiểm soát thị trường – một điều bất khả thi – trader nên tập trung vào chiến lược của mình, quản lý rủi ro, và duy trì một tâm lý ổn định. Việc lo lắng về những biến động ngoài tầm tay chỉ làm mất đi sự tập trung và dẫn đến những quyết định thiếu lý trí. Trong trading, ta không thể kiểm soát hoàn toàn hướng đi của thị trường, tin tức bất ngờ, hay hành vi của các tổ chức tài chính lớn. Thứ duy nhất mà một trader có thể kiểm soát chính là cách họ phản ứng với những biến động này.
• Tự chủ và kiểm soát cảm xúc: Thị trường tài chính là nơi mà lòng tham và nỗi sợ thống trị. Trader dễ bị cuốn theo cảm xúc khi thấy giá biến động mạnh, dẫn đến những quyết định bốc đồng như fomo (fear of missing out) hay panic sell. Chủ nghĩa khắc kỷ dạy rằng cảm xúc tiêu cực xuất phát từ sự nhận thức sai lệch về thực tế. Nếu ta nhìn nhận thị trường theo một cách khách quan, không để cảm xúc chi phối, ta sẽ tránh được những sai lầm không đáng có.Ví dụ, khi giá giảm mạnh, một trader không có tư duy khắc kỷ có thể hoảng sợ và bán tháo tài sản, trong khi một trader thực hành chủ nghĩa khắc kỷ sẽ đánh giá tình hình theo lý trí, xem xét xem liệu có thực sự cần hành động hay không. Kiểm soát cảm xúc giúp trader đưa ra quyết định đúng đắn, không bị chi phối bởi sự hỗn loạn của thị trường.
• Tập trung vào quá trình, không phải là kết quả: Nhiều trader chỉ quan tâm đến lợi nhuận, nhưng lợi nhuận chỉ là kết quả của một quá trình giao dịch hợp lý. Chủ nghĩa khắc kỷ nhấn mạnh rằng ta không thể kiểm soát kết quả, nhưng ta có thể kiểm soát cách ta thực hiện công việc của mình.Thay vì ám ảnh với lợi nhuận ngắn hạn, trader nên tập trung vào việc cải thiện kỹ năng phân tích, tuân thủ kế hoạch giao dịch và quản lý rủi ro một cách chặt chẽ. Nếu làm đúng những điều này, lợi nhuận sẽ đến như một hệ quả tự nhiên.
• Thua lỗ chính là một phần của cuộc chơi: Bất kỳ trader nào cũng sẽ phải đối mặt với thua lỗ, dù là chuyên gia hay người mới. Thua lỗ không có nghĩa là thất bại, mà chỉ là một phần không thể tránh khỏi của trading. Chủ nghĩa khắc kỷ dạy ta rằng thay vì chống lại thực tế, ta nên chấp nhận nó một cách bình thản. Mỗi lần thua lỗ là một cơ hội để học hỏi và cải thiện. Nếu một trader coi thua lỗ là một điều tiêu cực, họ sẽ dễ bị ảnh hưởng tâm lý, mất tự tin và đưa ra những quyết định sai lầm. Ngược lại, nếu xem đó là một phần tự nhiên của trading, họ sẽ giữ được sự bình tĩnh và tiếp tục tiến bộ..

Kết luận

Trading không phải là trò chơi của sự kiểm soát, mà là trò chơi của sự thích nghi. Thị trường luôn thay đổi và không ai có thể đoán trước mọi thứ. Nhưng bằng cách áp dụng tư duy của chủ nghĩa khắc kỷ – tập trung vào những gì có thể kiểm soát, giữ vững tâm lý, và chấp nhận thua lỗ như một phần của quá trình – trader có thể nâng cao hiệu suất giao dịch của mình và đạt được sự an yên ngay cả trong những thời điểm thị trường đầy biến động.